پارچه پلی آمید
پارچه پلی آمید چیست؟ بررسی ویژگی‌ها، ساختار، کاربردها و تأثیر زیست‌محیطی
پارچه پلی آمید یکی از پرکاربردترین انواع پارچه‌های مصنوعی در صنعت نساجی مدرن است. این پارچه از زنجیره‌های بلند مولکولی تشکیل شده که با پیوندهای آمیدی به هم متصل شده‌اند. نایلون (Nylon) شناخته‌شده‌ترین نمونه‌ی این گروه است که اولین بار در دهه ۱۹۳۰ توسط شرکت DuPont توسعه یافت.
در این مقاله با ساختار شیمیایی، مزایا و معایب، تاریخچه، کاربردها، قیمت و اثرات زیست‌محیطی پارچه پلی آمید آشنا خواهید شد. اگر در حوزه پوشاک، نساجی صنعتی یا تولید محتوا برای سایت‌های مد و نساجی فعالیت دارید، این راهنما برای شماست.
پلی آمید چیست؟ چگونه تولید می‌شود؟
پلی آمیدها از ترکیب هگزامتیلن دی‌آمین با اسیدهای آلی مانند اسید آدیپیک ساخته می‌شوند. این مواد معمولاً از نفت خام مشتق می‌شوند. پس از واکنش شیمیایی، زنجیره‌های پلیمری حاصل شده که با گرمادهی به ماده‌ای به نام نایلون ۶،۶ تبدیل می‌شوند.
مراحل تولید پارچه پلی آمید:
واکنش شیمیایی مونومرها
تولید نمک پلیمری
ذوب و اکستروژن از طریق اسپینر
سرد کردن، کشش و طراحی ساختار فیبر
ریسیدن و آماده‌سازی برای بافت پارچه
این فرآیند شامل مصرف زیاد انرژی و آب است که جنبه‌های زیست‌محیطی خاصی را ایجاد می‌کند.
تاریخچه‌ای کوتاه از پارچه پلی آمید
نایلون نخستین بار در نمایشگاه جهانی نیویورک ۱۹۳۹ معرفی شد. به‌عنوان جایگزینی برای جوراب‌های ابریشمی عرضه می‌شد. در طول جنگ جهانی دوم، از نایلون در تولید چتر نجات استفاده شد و پس از پایان جنگ، زنان لباس‌هایی از چترهای بازیافتی می‌دوختند.
در ابتدا، نایلون به‌دلیل مقاومت پایین در برابر حرارت و خراش، تنها در ترکیب با الیاف دیگر مانند پنبه و پلی‌استر توانست در بازار ماندگار شود. با اینکه سهم بازار آن کاهش یافته، اما همچنان جزو الیاف محبوب در صنایع مختلف است.
مزایای پارچه پلی آمید
✅ نرمی و لطافت بالا
✅ خاصیت کشسانی فوق‌العاده
✅ وزن سبک و دوام بالا
✅ مقاومت در برابر چروک و کشیدگی
✅ امکان ترکیب با الیاف طبیعی یا مصنوعی برای بهبود عملکرد فنی
معایب و محدودیت‌ها
❌ تهویه ضعیف و جذب رطوبت پایین
❌ حساسیت بالا به حرارت (به‌راحتی ذوب می‌شود)
❌ عدم تجزیه‌پذیری طبیعی
❌ تأثیرات منفی زیست‌محیطی به‌علت استفاده از سوخت‌های فسیلی
کاربردهای پارچه پلی آمید
پارچه پلی آمید در صنایع مختلف به‌کار می‌رود:
پوشاک: جوراب‌شلواری، لباس زیر، شلوار کشی، لباس ورزشی
نظامی: چتر نجات، طناب‌ها و لباس‌های مقاوم
صنعتی: برس، قطعات خودرو، مسواک، بسته‌بندی مواد غذایی
پیشرفته: نایلون برای Kevlar (جلیقه ضدگلوله) و Nomex (لباس آتش‌نشانی)
تفاوت نایلون و پلی آمید چیست؟
در واقع، نایلون نوع خاصی از پلی آمید است. اصطلاح «پلی آمید» دامنه‌ای وسیع دارد که شامل انواع صنعتی و تخصصی هم می‌شود، در حالی‌که نایلون بیشتر برای مصارف مصرفی در پوشاک و منسوجات به کار می‌رود.
تأثیر پارچه پلی آمید بر محیط زیست
پلی آمیدها از منابع غیرقابل تجدید مثل نفت خام تولید می‌شوند. فرآیند تولید آن‌ها گاز گلخانه‌ای اکسید نیتروژن آزاد می‌کند که تا ۳۰۰ برابر مخرب‌تر از CO₂ است. همچنین، این الیاف قابلیت تجزیه زیستی ندارند و ممکن است تا قرن‌ها در طبیعت باقی بمانند.
به‌علاوه، آب‌های مورد استفاده در تولید معمولاً آلوده شده و به اکوسیستم آسیب می‌زنند.
قیمت پارچه پلی آمید
نایلون در حال حاضر از الیاف طبیعی مانند ابریشم ارزان‌تر است. اما انواع تخصصی‌تر مانند Kevlar و Nomex به‌دلیل ساختار فنی و مقاوم، هزینه بالایی دارند و بیشتر در مصارف نظامی و صنعتی استفاده می‌شوند.
سهم بازار و تولید جهانی
در دهه ۱۹۴۰: حدود ۲۵٪ بازار الیاف مصنوعی را در اختیار داشت.
تا سال ۲۰۰۹: این رقم به حدود ۱۲٪ کاهش یافته است.
بزرگ‌ترین تولیدکننده جهانی: چین
تولیدکننده‌های تخصصی: DuPont (برای کولار و نومکس)
سوالات متداول درباره پارچه پلی آمید (نایلون)
۱. آیا نایلون همان پارچه پلی آمید است؟
بله. نایلون نوعی خاص از پارچه‌های پلی آمید مصنوعی است. در واقع، همه نایلون‌ها پلی آمید هستند، اما همه پلی آمیدها نایلون نیستند. انواع دیگر پلی آمید شامل آرامیدها مانند Kevlar و Nomex هستند.
۲. آیا پارچه پلی آمید برای لباس مناسب است؟
به‌تنهایی خیر؛ چون تهویه مناسبی ندارد و در برابر گرما آسیب‌پذیر است. اما وقتی با پنبه یا پلی‌استر ترکیب شود، برای تولید لباس‌های ورزشی، جوراب، لباس زیر و تیشرت‌های کشی بسیار مناسب است.
۳. تفاوت پلی آمید و پلی استر چیست؟
پلی آمید (نایلون) کشسان‌تر و نرم‌تر از پلی‌استر است اما معمولاً گران‌تر و کمتر مقاوم در برابر نور خورشید است. پلی‌استر مقاومت بیشتری دارد و بیشتر در لباس‌های روزمره و صنعتی استفاده می‌شود.
۴. آیا پارچه پلی آمید ضدآب است؟
خیر، به طور ذاتی ضدآب نیست، اما می‌تواند با پوشش‌های شیمیایی خاص ضدآب شود. همچنین، نایلون سریع خشک می‌شود، که آن را برای لباس‌های ورزشی و سفر مناسب کرده است.
۵. آیا پارچه پلی آمید برای محیط زیست مضر است؟
بله، متأسفانه پلی آمیدها مانند نایلون از نفت خام تولید می‌شوند و قابلیت تجزیه‌پذیری زیستی ندارند. همچنین، در فرآیند تولید آن‌ها گازهای گلخانه‌ای بسیار خطرناکی مانند اکسید نیتروژن آزاد می‌شود.
۶. آیا نایلون باعث حساسیت پوستی می‌شود؟
در بیشتر موارد خیر، اما برخی افراد با پوست بسیار حساس ممکن است به پارچه‌های کاملاً مصنوعی واکنش نشان دهند. ترکیب نایلون با الیاف طبیعی مانند پنبه یا استفاده از پوشاک با آستر نرم‌تر می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.
۷. پلی آمید در چه کشورهایی تولید می‌شود؟
بزرگ‌ترین تولیدکننده نایلون در حال حاضر چین است. شرکت آمریکایی DuPont نیز تولیدکننده اصلی انواع پیشرفته مانند Nomex و Kevlar محسوب می‌شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.